Hverjar eru helstu gjaldeyristekjur Íslendinga?

Mér hefur mikið verið hugsað til þess að undanförnu hvernig útflutningstekjum landans sé raunverulega skipt. Miklar yfirlýsingar um gríðarlegar tekjur af útflutningi áls hafa farið aðeins fyrir brjóstið á mér og ég hef átt erfitt með að trúa þeim, a.m.k. eins og þær eru almennt settar fram.

Sá síðan um helgina virkilega góða grein frá Andra Snæ Magnasyni í Fréttablaðinu, sjá hér á bls. 12 í PDF skjalinu, á bls. 16 skv. blaðsíðutali blaðsins, þar sem að hann greinir í tölurnar á gagnrýnin máta.

Hann nefnir þar að raunverulegar útflutningstekjur af sjávarútvegi séu á annað hundrað milljarða króna að frádregnum olíukostnaði, að útflutningstekjur af ferðamannaiðnaðinum séu um 50 milljarðar í kaupum af flugþjónustu og 26 milljarðar til viðbótar af viðskiptum við gisti- og veitingaþjónustu og munu tekjurnar skiptast þar nokkuð jafnt á milli. S.s. u.þ.b. 13 milljarðar í tekjur af kaffihúsahyskinu sem að maður heyrir svo oft dregið fram í 101 umræðu dreifbýlisins.

Þá dregur hann fram tölur um áliðnaðinn. Þar eru heildar útflutningstekjur áliðnaðarins ekki samanburðar hæfar, þ.e.a.s. tekjur til þjóðarbúsins eru hverfandi í samanburði við fiskiðnaðinn og ferðamannaþjónustuna. Það er nefnilega þannig að stærsti hluti útflutningstekna Álrisanna fer í þeirra vasa en ekki til okkar. Þeir borga í raun að megninu til aðeins þrennt til þjóðarbús Íslendinga. Þeir borga fyrir kaup á raforku, borga laun og borga skatta af sínum EIGIN útflutningstekjum.

Afar áhugaverðar tölur að mínu mati. Greinin vakti forvitni mína og ég ákvað að reyna að grafa upp enn frekari tölur í gegnum Hagtofuna og að reyna að finna skattþrepið sem að Álrisarnir eru að greiða eftir í skattalögum.

Ég vona Andri Snær, að það sé í lagi þín vegna þó að ég nýti mér grein þína til frekari greiningar hérna.

Á vef Hagstofunnar (þar sem að undir hagtölum mætti að sjálfsögðu vera sér flipi með samanteknum útflutningstekjum til að auðvelda aðgengi) fann ég að útflutningstekjur Sjávarútvegs árið 2007 voru samtals 126.964.000.000 (126 milljarðar, 964 milljónir króna) og höfðu vaxið um 2,8% frá árinu á undan. Það sem af er ári 2008 eru útflutningstekjur af Sjávarútvegi komnar í um 54 milljarða og hafa vaxið um 3,4% milli ára og má því gera ráð fyrir að heildar útflutningstekjur árið 2008 af Sjávarútvegi verði um 131 milljarður króna.

Hér má svo sjá að útflutningur Sjávarútvegsins var rúm 40% árið 2007 af öllum útfluttum vörum og tæp 30% af flokkinum útflutt vara og þjónusta. Sjá neðstu töflu á bls. 5.

Samtals var upphæðin af innfluttu hráefni til vinnslu í Sjávarútvegi á Íslandi 5,68 milljarðar árið 2007, sem kemur þá eðlilega til frádráttar.Árið 2007 var flutt inn til landsins Gasolía fyrir alls 16,3 milljarða króna. Ef að við gefum okkur (afar gróflega að sjálfsögðu) að Sjávarútvegurinn noti um 80% af innfluttri Gasolíu eru það um 13 milljarðar á árinu 2007.

Við höfum því þetta einfalda reikningsdæmi eftir:

Útflutningur:              126.964.000.000

Innflutningur:                 5.676.000.000

Olíukostnaður:             12.989.600.000

Útflutningstekjur net: 108.298.400.000  eða sem sagt rúmir 108 milljarðar króna í tekjur fyrir þjóðarbúið í formi launa, skatta og arðs íslenskra eigenda.

Skoðum þá áliðnaðinn næst. Útflutningur árið 2007 samkvæmt tölum Hagstofu eftir vöruflokkunum ál og álúrgangur voru rúmir 80,7 milljarðar en er orðið rúmir 106 milljarðar til og með ágústmánuði 2008. Í ágústlok 2007 voru tekjurnar rúmir 54 milljarðar. Það er aukning um 94,6% milli áranna, en má gera ráð fyrir að sú tekju aukning gangi mikið til baka fyrir árslok vegna stórlækkunar álverðs síðastliðan 2 mánuði. En verum afar bjartsýn og gefum okkur að 80% hækkun milli ára haldi sér út árið, svo að ekki halli verulega á neinn. Það eru þá áætlaðar 145 milljarðar á árinu 2008.

Samkvæmt tölum Andra Snæs í tilvísaðri grein greiddi áliðnaðurinn aðeins um 1,5 milljarða í skatta á Íslandi árið 2007. Ég leitaði fyrir mér í lagasafni Alþingis og fann engin sérákvæði þar um tekjuskatt áliðnaðarins og kýs því að styðjast við hefðbundinn tekjuskatt 18% af tölu sem að ég ætla að gefa mér eftir að hafa reynt að draga frá kostnað við reksturinn hérna heima. Fann til að mynda engin ákvæði um þennan samning við Alcoa um að þeir greiði aðeins 5% skatt af arði.

Innflutningur á súráli árið 2007 nam alls 19 milljörðum og er orðinn rúmir 28 milljarðar það sem af er ári 2008, þ.e. fram til endaðs ágústs.

Samkvæmt grein Andra Snæs greiddi áliðnaðurinn 5,6 milljarða í laun á Íslandi 2006. Ef að við gefum okkur að sú tala hafi hækkað um 10% milli ára til að reyna enn og aftur að vera jarðbundin að þá má áætla að greidd laun árið 2007 hafi verið um 6,2 milljarðar.

Þá höfum við þetta reikningsdæmi eftir:

Útfluttar álvörur 2007             80.715.736.443

Innflutningur súráls 2007        19.104.162.359

Greidd laun 2007                     6.200.000.000

Útflutningstekjurnar eru því   55.411.574.048

Aðkeypt raforka skilar sér ekki sem tekjur fyrir þjóðina fyrr en að virkjana framkvæmdir hafa verið greiddar upp, og ekki einu sinni örugglega þá. Fer eftir því hvernig hlutirnir þróast til framtíðar.

En sem sagt af álinu verða um 55,4 milljarðar sem standa eftir að frádregnum launum og innflutningskostnaði.

Samkvæmt vef Hagstofunnar var rafmagnsnotkun Álverksmiðja á árinu 2006 alls 5.433 gígavattsstundir. Gefum okkur að það hafi aukist um 25% milli ára (er nú frekar farið að hallast að álinu en frá) og hafi verið 6.791 gígavattsstundir á árinu 2007.

Ef að venjulegur Jón Jónsson borgar um 9 kr. fyrir kílóvattið og álið er stórkaupandi getum við gefið okkur að álið fái a.m.k. 40% afslátt af verðlistaverði, fá þá kílóvattið á um 5,4 kr. eða gígavattið á 5,4 milljónir.Kaupa þá rafmagn fyrir tæplega 36,7 milljarða árið 2007.

Eftir sitja þá 18,7 milljarðar sem að af eru greidd 18% í tekjuskatt (fann ekkert mannstu um aðeins 5% skatt af arði skv. upplýsingum Andra Snæs um sérsamning við Alcoa).

18% af 18,7 milljörðum eru alls um 3,4 milljarðar í skatttekjur.

Því má ætla að samanlagðar tekjur af áli árið 2007 hafi verið:

Orkunotkun:               36.700.000.000

Laun                             6.200.000.000

Skattar                         3.400.000.000

Alls:                           46.300.000.000 eða rúmir 46 milljarðar.

Sem sagt eða ekki hálfdrættingur á við Sjávarútveginn og það þótt að ég hafi reynt að láta allan vafa í tölum lenda álmegin í jöfnunni.

Mér sýnist því ljóst að allar birtar upplýsingar um gríðarlegar tekjur af álútflutningi séu ekki bara stórlega ýktar heldur augljóslega birtar einungis til að blekkja okkur.

 

Ferðamálastofa boðar aðgerðir til að fjölga ferðamönnum

Athugasemdir

[Johann Trast Palmason, 21.10.2008 kl. 03:21]

Shit Baldvin þetta er á manna máli fyrir einfeldning eins og mig og ég skil þetta, og er svoldið imponert yfir hvað þú ert gáfaður hehe (þetta er ekki háð)

Álið er ekki málið við vissum það öll og ættum að hlusta á vinkonu okkar Björk og frekar verja nátturuna gegn þungaiðnaðinum þar er framtiðarverðmæti okkar og kvótann aftur til þjóðarinnar og landsbyggðarinnar.

hefjum uppbyggingar starfið strax um allt land það er nauðsinlegt fyrir ferðamannaiðnaðinn lika

stöndum saman og stoppum klikuskapinn

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 21.10.2008 kl. 03:38]

Góð samantekt. Þú segir eins og rétt er að þú lætur álrisana njóta vafans í verulegum mæli. Þú t.d. gefur þér að þeir greiði mun hærra verð fyrir orkuna en þeir í raun greiða.

Sjá góða pistla eftir sérfræðinga á slóðinni :

http://notendur.centrum.is/ardsemi/

[Hólmdís Hjartardóttir, 21.10.2008 kl. 04:38]

góður pistill

[Snorri Sturluson, 21.10.2008 kl. 06:54]

Vel gert Baddi, þakka þér fyrir. Ég hef alltaf þóst vita þetta, og lengi haldið því fram fyrir daufum eyrum þeirra sem eru tilneyddir að hlusta á mig (fjölskylda og góðir vinir).

Alcoa er meiriháttar arðræningi og það er svo smánarlegt að vita til þess að íslensk stjórnvöld hafi fallið fyrir þessum glæpamönnum.

Tölurnar sem þú veltir upp eru síður en svo ýktar. Megnið af arðinum af álinu fer úr landi, ég efast um að það sem eftir verður sé helmingur af því sem þú gefur þeim, það væri alltof lítill arður fyrir þá.

Ferill Alcoa þar sem þeir hafa sett niður skítugan hælinn er saga arðráns, misnotkunar, mútugreiðslna og uppróts samfélaga. Sviðin jörð (sokkin í okkar tilfelli).

"SOKKIN JÖRÐ" - Ástarsaga til fjalls og fjöru. Hvernig Alcoa dró íslenska ráðamenn á tálar til þess að fá að misnota þjóðina meðan þjóðin dáðist að sjálfri sér í spegli.

Höfundur - Milton Friedman.

Bestu kv. Snorri

[Unnsteinn Jóhannsson (IP-tala skráð) 21.10.2008 kl. 08:33]

Takk kærlega fyrir! 

Það er fólk eins og þú og fleirri OFUR-Bloggara sem ættuð að vinna í fjölmiðlum Íslands!

Frábær samantekt og ég vona að sem flestir sjái þessa grein því að klárlega er ÁLIÐ EKKI MÁLIÐ!  Það á hinsvegar að blekkja fólk til að kjós stóriðju því annars fer allt til fjandans... ekki satt? (eða er allt farið til fjandans hvort sem er?)

[Marinó G. Njálsson, 21.10.2008 kl. 09:34]

Við erum með nokkur hugtök hérna sem ekki má rugla saman:  útflutningstekjur, gjaldeyristekjur, hagnaður, tekjur fyrir þjóðarbúið.  Munurinn á sjávarútvegi og ferðaþjónustu annars vegar og stóriðju hins vegar er að stóriðjan er rekin með góðum hagnaði meðan hitt tvennt er almennt rekið með tapi og þá sérstaklega ferðaþjónustan.  Þegar kemur að tekjum fyrir þjóðarbúið, þ.e. verðmætin sem verða eftir í landinu, þá hefur ferðaþjónustan líklegast vinninginn, þar sem stærstur hluti tekna hennar fer beint í launakostnað.  Varðandi gjaldeyristekjur, þá hefur sjávarútvegurinn vinninginn, en í útflutningstekjum er lítill munur á sjávarútvegi og stóriðju.  Menn geta því valið sér viðmið sem setur þeirra "aðila" í efsta sæti.

[Fannar frá Rifi, 21.10.2008 kl. 09:47]

góð grein.

Smá samantekt.

Tekjur álfyrirtækja koma inn til landsins. stoppa í smá stund og fara svo strax út aftur til móðurfyritækja þeirra. 

Tekjur af raforku sölu til álfyrirtækja stoppa í stutta stund í Landsvirkjun en fara svo strax aftur út til að borga lánið sem tekið var til að byggja Kárahnjúka. 

Af þessu leiðir að álfyrirtæki leggja til vinnu. við skulum ekki vanmeta það. 

gallinn við þessa vinnu er eftirfarandi:

Tökum dæmi um álframleiðslu á Ísland og í Kína.  Á Íslandi borga álfyrirtæki há laun en lítið fyrir rafmagnið. Í Kína eru lág laug en það þarf að borga mikið fyrir rafmagnið.

þegar þessi kostnaður er talinn saman þá er líklega ekkert sérstaklega mikill munur á kostanðinum. Nema svo sé að við bjóðum ódýrara rafmagn heldur en ódýrt vinnuafl getur boðið. 

[Kjartan Pétur Sigurðsson, 21.10.2008 kl. 10:30]

Takk fyrir góða og áhugaverða samantekt.

[Ævar Rafn Kjartansson, 21.10.2008 kl. 10:34]

Takk fyrir fína samantekt. Þó held ég að bæði skatttekjurnar og orkuverðið (sem er víst tengt álverði) séu töluvert lægri en þú gefur þér. Eitt af því sem þarf að koma upp á yfirborðið í komandi hreingerningum.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 21.10.2008 kl. 10:40]

Sjávarútvegurinn er skuldsettur umfram eignir og mikið í erlendri mynt og sömu sögu er að segja um ferðaiðnaðinn. Þú talar um að kaffihúsin skili 13 miljörðum en það kemur ekki allt frá erlendum ferðamönnum, er það?

Stóriðjan fær ekki 40% afslatt af "listaverði" orkufyrirtækjanna. Nær er að áætla að þau borgi innan við 10% af verðskrá almenningsveitna. Sumir segja að við séum að borga niður verðið til stóriðju en það er missklilningur. Það er frekar á hinn veginn. Kárahnjúkavirkjun og Búrfellsvirkjun standa vel undir sér í sölu til stóriðju.

Raforkuverð til almennings á Íslandi, er með því lægsta sem þekkist í veröldinni. Samantektin er góðra gjalda verð, en forsendurnar eru ekki réttar.

[Baldvin Jónsson, 21.10.2008 kl. 12:43]

Takk fyrir innlitið allir hér að ofan.

Gunnar, 13 milljarða tekjur af veitingasölu voru einmitt einangraðar við tekjur af erlendum ferðamönnum. Er hins vegar að sjálfsögðu ekki allt kaffihús, það var grín hjá mér svona í tilefni 101 kaffihúsa umræðunnar.

Varðandi raforkuverð til stóriðju að þá stórefa ég, ef ég skil þig rétt, að þeir séu ekki að fá nema 10% afslátt frá verðskrá. Það hefur enginn lagt fram en þeir myndu hins vegar efalaust allir gera það umsvifalaust ef afslátturinn væri ekki meiri.

Þá er raforkuverð tengt álverði og hefur álverð í heiminum verið hærra en nokkru sinni stóran hluta þessa árs og þess vegna hefur Kárahnjúkavirkjun verið að skila tekjum umfram kostnað. Nú hefur hins vegar álverð lækkað um tæp 40% á aðeins 2 mánuðum og er reiknað með að það lækki áfram. Þá snýst dæmið harkalega við með Kárahnjúkavirkjun.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 21.10.2008 kl. 14:35]

Nei, þú skilur ekki rétt.  Ég sagði 10% af smásöluverði, 10x lægra verð og sennilega heldur meira en það.  Það verð er í meðaltalagi á raforkuverði til stóriðju í heiminum. Spár um heimsmarkaðsverð á áli eru ennþá, þrátt fyrir miklar lækkanir undanfarið, mun hærra en gert var ráð fyrir í bjartsýnustu spám þegar samningar voru gerðir við Alcoa.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 21.10.2008 kl. 14:39]

 Það verð er í meðallagi á raforkuverði .... átti þetta að vera

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 21.10.2008 kl. 14:54]

Gunnar Th. : Ertu ekki að grínast ?  10% lægra ? ! ? ! ? ! ? !   Aðstoðarforstjóri auðhringsins glopraði út úr sér raforkuverðinu þegar hann var í suður Ameríku síðasta vetur. Þér er óhætt að margfalda 10 % afsláttinn þinn nokkuð ioft til að fá út rétta verðið, sérstaklega eftir að álverð féll.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 21.10.2008 kl. 15:09]

Ég er ekki hissa að allt snúi á hvolfi í hausnum á þér predikari  Lestu nú hægt og rólega yfir það sem ég skrifaði... teldu svo upp á 100 þús. Kannski smýgur þetta inn í rólegheitum.

[Ómar Ingi, 21.10.2008 kl. 15:15]

Fimm sannanir fyrir því að nú er árið 1975: 

1.      Við eigum í stríði við Breta

 

 

2.      Það eru gjaldeyrishöft

 

 

3.      Það ríkir óðaverðbólga

 

4.      Vinsælustu lögin eru með ABBA og Villa Vill

 

5.      Forsætisráðherran heitir Geir og er Sjálfstæðismaður

   Nýjasta pick-up línan á djamminu: “Sæl, ég er ríkisstarfsmaður”

[Gunnar Th. Gunnarsson, 21.10.2008 kl. 15:39]

Hehe... góður Ómar

[Baldvin Jónsson, 21.10.2008 kl. 15:58]

Merkilega eins Ómar he he

Ertu þá að meina Gunnar að þeir borgi minna fyrir orkuna en ég gef mér? Eru þá sem sagt enn lægri gjaldeyristekjur af áliðnaðinum en ég gef mér hérna?  Óhugnanlegt.

Annars vil ég taka fram að ég var að lesa ágætis grein frá fyrrum stjórnarmanni LV í Fréttablaðinu í dag á bls. 17.

Eftir lestur þeirrar greinar geri ég mér grein fyrir því að samanburðurinn við Ferðaþjónustuna er ekki sanngjarn þar sem að ég reiknaði ekki inn þar neinn innflutning á móti. En samanburðurinn við Sjávarútveginn stendur þó eftir að mestu óskertur.

Breytingin þar er að virðist að álið borgar ennþá minna skv. því sem Gunnar segir hérna fyrir rafmagnið en ég gef mér, en á móti kemur líka að þau net t.d. sem notuð eru við útgerð og eru ekki framleidd á Íslandi koma t.d. til viðbótar við innflutningstölur útgerðarinnar.

En stendur eftir, eftir sem áður að allar tölur af tekjum í áliðnaðinum eru sem sagt verulega ýktar, eða réttara sagt settar fram á þann máta að tilgangurinn er aðeins að blekkja okkur.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 21.10.2008 kl. 16:53]

Já, ég er að meina það Baldvin, mklu minna. Ekkert óhugnanlegt við það

[Predikarinn - Cacoethes scribendi , 21.10.2008 kl. 17:15]

Eru ekki flestir útgerðarmenn sem kaupa af Hampiðjunni netin sín ?

[Baldvin Jónsson, 21.10.2008 kl. 18:03]

Það er allur gangur á því Prédikari.

Það óhugnanlega að mínu mati Gunnar, er að þetta þýðir að allar yfirlýsingar PR sveita álveranna hafa verið að teikna enn stærri mynd en raunin er. Enn stærri en ég hélt.

[Þórður (IP-tala skráð) 22.10.2008 kl. 06:14]

Ef álið skilar 46 milljörðum í gjaldeyristekjur í þjóðarbúið finnst mér það bara heilmikið.   Þú gleymir að sjávarútvegur er mjög skuldsettur og mikið af þeirra gjaldeyristekjum kemur aldrei inn í landið.  Hinsvegar ætla ég ekki að gera lítið úr sjávarútvegi.  Hann er mikilvægasta útflutningsgrein íslendinga þrátt fyrir að sumir hafi gleymt því á árunum 2002-2008 þegar Íslendingar lifðu á að selja skuldaviðurkenningar til útlanda.

Það er mikið talað um ferðaþjónustu.  Mér þætti gaman ef einhver bæri saman laun í ferðaþjónustu annarsvegar og áliðnaði hinsvegar.

[Anna Guðmundsdóttir (IP-tala skráð) 22.10.2008 kl. 11:49]

Ja, laun í ferðaþjónustu eru ekkert stórglæsileg en eru laun í álverksmiðju það eitthvað frekar? Innan ferðaþjónustunnar er mikill fjöldi smárra fyrirtækja sem þjónusta ekki bara erlenda ferðamenn heldur líka íbúa sveitafélagana og hverfana sem þau eru í. Stóriðnaður er á hinn vegin, þar þjónustar samfélagið verksmiðjunni. Ekkert að því meðan það er arðbært, en núna er orðið óskynsamlegt að fjölga álverksmiðjum, þær eru orðnar nógu margar. Ég vil ekki sjá fram á það að ef botnin dettur gjörsamlega úr álverðinu að við höfum ekkert annað til að halda okkur á floti útaf lítilli þróun á öðrum sviðum. Þessi bankakreppa ætti að kenna okkur að dreifa eggjunum okkar svo að ef ein karfan fer í gólfið þá eigum við eitthvað annað. Eyða smávegis í markaðsetningu á íslandi sem ferðamannastað því það hefur aldrei verið gert af einhverju viti. Það er hægt að fá góða auglýsingastofu í Evrópu eða Bandaríkjunum og gera almennilega markaðsherferð. Ekki eitthvað "dirty-weekend" dæmi heldur hnitmiðaða herferð. Reyna td. að ná í vaxandi hóp umhverfisþenkjandi hóps sem vill sjá náttúru.

Anna

[Baldvin Jónsson, 22.10.2008 kl. 12:50]

Það er oft nefnt, eða var a.m.k. hérna áður fyrr, að undirstöður Kapítalismans (maður þorir varla að skrifa þetta, hljómar orðið eins og blótsyrði) væru millistéttin. T.d. allir iðnaðarmennirnir og ferðaþjónustuaðilarnir með lítil eða milli stór fyrirtæki. Þar væru flest störfin sköpuð og þaðan kæmi hlutfallslega mestur arðurinn.

Laun í ferðaþjónustu eru vissulega frekar slök, eru reyndar góð yfir háanna tímann (þ.e.a.s. margir tímar góð laun sbr. vaktir í álveri) en síðan eru afar margir sem að þurfa að framfleyta sér á einhvern annan máta yfir vetrartímann.

Ferðaþjónustan skilar hins vegar hlutfallslega miðað við veltu mjög miklum gjaldeyristekjum og það er nú bara þannig að akkúrat núna vantar okkur fátt meira en erlendar tekjur til landsins.

Ég er hérna að ofan ekki að skrifa beinlínis gegnt álframleiðslu, ég vildi hins vegar taka frá goðsögnina um stórkostlegar tekjurnar af álinu, tekjur sem að fara núna mjög hratt lækkandi með hratt fallandi álverði í heiminum.

Það eru vissulega búnar að vera að undanförnu góðar tekjur af áli, en tekjurnar eru þó mun lægri en af hefur verið látið og það er það sem að hér skiptir máli. Við eigum skilið að fá upplýsingar um sannleikann en ekki bara ýkt afsprengi almannatengsla stefnu Alcoa og félaga.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 22.10.2008 kl. 15:59]

Nýrri raforkusamningar, eins og t.d. við Helguvík, eru sennilega heldur hagstæðari en þeir gömlu, mér skilst að þeir séu um 20% af smásöluverði.

Annars virðist fólk vanmeta samfélagsleg áhrif svona framkvæmda, t.d eins og á Mið-Austurlandi. Ég skora á ykkur að skoða þessa skýrslu HÉR Í henni segir m.a. :

Aðalbreytingar á atvinnulífi á Austurlandi 1998-2004 í samanburði við landið í heild voru

eftirfarandi:

• Landbúnaðarstörfum fækkaði mun meira á Austurlandi en á landinu öllu, m.a.

vegna samdráttar í framleiðslu og fækkunar íbúa.

• Sjómönnun fækkaði heldur meira á Austurlandi en á landinu í heild. Sjómönnum

á landinu fækkaði ekki eins mikið aðallega vegna fjölgunar frystiskipa og

smábáta. Á Austurlandi gætti þessara breytinga minna en annars staðar, m.a.

vegna mikilvægis loðnu- og síldveiða.

• Fiskvinnslustörfum fækkaði meira á Austurlandi en á landinu í heild.Bolfiskvinnsla í frystihúsum dróst mikið saman en vinnsla á síld og loðnu jókst í

staðinn. Sú vinnsla krefst minna vinnuafls og er sveiflukenndari en bolfiskvinnslan.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 22.10.2008 kl. 17:21]

Einnig heyrist gjarnan að Austfirðingar hafi bara beðið eftir að miljörðum yrði dælt austur, að "aldrei hafi verið eytt eins miklu, í jafn fáa" eins og ég sá einhvers staðar. Þetta er auðvitað tómt bull, því það var ekki verið að eyða peningum, heldur var verið að fjárfesta í arðbærri atvinnustarfssemi. Auk þess var ekki verið að taka peninga úr ríkissjóði, eða skerða almannaþjónustu á nokkurn hátt vegna framkvæmdanna.

Og svo tala menn um "eitthvað annað", að aldrei sé horft á neitt nema "einhverja töfralausn" eins og stóriðjan á að vera, sem hún er auðvitað ekki, heldur kærkomið tækifæri og viðleitni til að snúa óheillavænlegri þróun við.

En það er samt eki eins og ekki sé leitað allra leiða til að efla atvinnustigið og fjölbreytnina. Í skýrslunni sem ég vísa áfram í segir eftirfarandi:

Fræðslunet Austurlands var stofnað 1998. Það er samstarfsvettvangur margra skólastofnana,

sveitarfélaga og atvinnulífs. Fræðslunetið er tengiliður á milli þeirra aðila sem

nú sinna formlegri háskólakennslu og þeirra sem bjóða upp á símenntunarnám annars

vegar og hins vegar einstaklinga, fyrirtækja og stofnana á Austurlandi. Fræðslunetið

kynnir, miðlar og skipuleggur nám eða þau námskeið sem einstaklingar og fyrirtæki á

svæðinu óska eftir, m.a. á háskólastigi. Fræðslunet Austurlands rekur Háskólanámssetur

á Egilsstöðum samkvæmt sérstökum samningi við Menntamálaráðuneytið. Auk þess

tekur það þátt í rekstri námsvera á nokkrum stöðum á Austurlandi í samstarfi við

framhaldsskóla og sveitarfélög

Hugmyndin um þekkingarsetur á Egilsstöðum er metnaðarfullt verkefni þar sem lögð er

áhersla á uppbyggingu öflugs þekkingarstarfs og samþættingu rannsóknastarfs,

háskólamenntunar og atvinnulífs í fjórðungnum. Verkefnið gerir ráð fyrir því að þær

fagstofnanir sem nú þegar hafa aðsetur á Egilsstöðum, eða útibú frá þeim, fái

sameiginlegt aðsetur í þekkingargarði. Markmiðið er að samhliða því að efla starfsemi

þeirra stofnanna sem fyrir eru á Egilsstöðum verði byggð upp ný starfsemi tengd

rannsóknum, háskólanámi og nýsköpun og samþættingu þessara sviða.

Tilkoma setursins er forsenda fyrir þróun Þekkingarsamfélags á Austurlandi. Setrið mun

búa að návígi við Þekkingarnet Austurlands auk þess að vera klasi rannsóknarstofnanna

og þekkingarfyrirtækja á Héraði. Þekkingarsetrið mun hafa eftirfarandi þrjú áherslusvið:

1. Þjónustu-, rannsókna- og fræðastarf: Hingað til hefur fyrst og fremst verið horft til

starfsemi er tengist náttúrunni, þ.e. á sviði skógræktar, landgræðslu og landnýtingar

og landbúnaðarmála. Þannig hefur verkefnið verið kynnt fyrir og að sumu leyti unnið

í samstarfi við Skógrækt ríkisins, Búnaðarsamband Austurlands, Landgræðsluna,

Héraðs- og Austurlandsskóga, Umhverfisstofnun, Náttúrustofu Austurlands og

Háskóla Íslands (líffræðiskor). Þá hefur verið horft til umfangsmikillar starfsemi á

hálendinu.

2. Háskólamenntun: Rannsóknasvið og verkefni sérfræðinga sem vinna á staðnum eru

forsenda fyrir því að laða að nemendur í rannsóknarnámi bæði hérlendis og erlendis.

Auk þess munu fyrrnefndir sérfræðingar geta stundað kennslu frá setrinu.

3. Starfsemi nýsköpunarseturs: Í Þekkingarsetrinu yrði rekið nýsköpunarsetur og við

hlið þess verður rými sem hentar sérlega vel fyrir starfsemi stofnana sem sinna

atvinnu- og byggðaþróun. Þar á meðal má nefna starfsemi Hérðs- og

Austurlandsskóga, Búnaðarsambands Austurlands, Markaðsstofu Austurlands,

Þróunarstofu Austurlands og Sambands sveitarfélaga á Austurlandi. Nýsköpunarsetrið

mun samanstanda af vinnuaðstöðu fyrir sprotafyrirtæki á þekkingarsviðinu og

jafnframt veita góðan stuðning og aðhald á fyrstu stigum nýrra fyrirtækja.